Hướng dẫn mới của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) sẽ giúp các quốc gia đẩy nhanh nỗ lực ngăn chặn những người mắc bệnh lao bằng cách giúp họ điều trị dự phòng.

Một phần tư dân số thế giới được ước tính có nhiễm vi khuẩn lao. Những người này không phát bệnh và cũng không truyền nhiễm. Tuy nhiên, họ có nguy cơ phát bệnh lao cao hơn, đặc biệt là những người có khả năng miễn dịch yếu. Việc cung cấp cho họ những phương pháp điều trị dự phòng bệnh lao không chỉ bảo vệ họ khỏi phát bệnh mà còn giảm nguy cơ lây truyền trong cộng đồng.

Khi thế giới kỷ niệm Ngày Phòng chống Lao năm 2020, căn bệnh này vẫn là bệnh truyền nhiễm gây tử vong hàng đầu thế giới. Năm 2018, 10 triệu người mắc bệnh lao trên toàn thế giới và 1,5 triệu người đã tử vong vì căn bệnh này.

COVID-19 tấn công những người dễ bị tổn thương do mắc bệnh phổi và có hệ thống miễn dịch yếu kém. Trong bối cảnh thế giới cam kết chấm dứt bệnh lao vào năm 2030, cải thiện dự phòng là chìa khóa để thực hiện điều này. Hàng triệu người cần được điều trị dự phòng bệnh lao để ngăn chặn sự tấn công của bệnh tật, tránh tổn thương và cứu sống.

WHO nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục nỗ lực giải quyết các vấn đề sức khỏe lâu dài, bao gồm cả bệnh lao trong các đợt bùng phát dịch bệnh toàn cầu như COVID-19. Đồng thời, các chương trình sẵn sàng để chống lại bệnh lao và các bệnh truyền nhiễm lớn khác có thể được tận dụng để giúp đáp ứng với COVID-19 hiệu quả và nhanh chóng hơn.

Mặc dù một số tiến bộ đã được thực hiện, hướng tới các mục tiêu được đặt ra tại Hội nghị cấp cao của Liên hợp quốc về bệnh lao năm 2018, nhưng việc điều trị dự phòng bệnh lao phần lớn bị lãng quên. Các nhà lãnh đạo toàn cầu cam kết đảm bảo tiếp cận điều trị dự phòng bệnh lao cho ít nhất 24 triệu người mắc bệnh lao thể hoạt động và 6 triệu người nhiễm HIV vào năm 2022. Cho đến nay chỉ đạt được một phần của mục tiêu đó, khi các quốc gia chỉ tiếp cận được ít hơn 430.000 hộ gia đình và 1,8 triệu người đang điều trị dự phòng lao năm 2018.

Bệnh lao vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở những người nhiễm HIV. Điều trị dự phòng bệnh lao hoạt động phối hợp với liệu pháp kháng vi rút có thể ngăn ngừa bệnh lao và cứu sống. Tăng cường nỗ lực từ chính phủ, các dịch vụ y tế, đối tác, nhà tài trợ và xã hội dân sự sẽ là cần thiết để tăng khả năng tiếp cận điều trị dự phòng bệnh lao đến các mục tiêu khác nhau.

Các hướng dẫn mới khuyến nghị một loạt các phương pháp cải tiến để mở rộng khả năng tiếp cận điều trị dự phòng bệnh lao:

- WHO khuyến nghị mở rộng điều trị dự phòng bệnh lao ở những người có nguy cơ cao nhất, bao gồm cả những người tiếp xúc với bệnh nhân lao, những người nhiễm HIV và những người khác có nguy cơ bị giảm miễn dịch hoặc sống trong môi trường đông đúc.

- WHO khuyến nghị tích hợp các dịch vụ điều trị dự phòng bệnh lao vào các nỗ lực tìm kiếm trường hợp bệnh lao thể hoạt động đang diễn ra. Tất cả các tiếp xúc trong gia đình của bệnh nhân lao và người nhiễm HIV được khuyến cáo cần sàng lọc bệnh lao thể hoạt động. Nếu bệnh lao thể hoạt động được loại trừ, họ nên được bắt đầu điều trị dự phòng lao.

- WHO khuyến cáo nên sử dụng xét nghiệm tuberculin trên da hoặc xét nghiệm giải phóng interferon-gamma (IGRA) để kiểm tra nhiễm khuẩn lao. Cả hai xét nghiệm đều hữu ích nhằm tìm ra những người có khả năng được hưởng lợi từ điều trị dự phòng bệnh lao, nhưng không trở thành rào cản đối với việc mở rộng tiếp cận. Không cần xét nghiệm nhiễm lao trước khi bắt đầu điều trị dự phòng lao ở những người nhiễm HIV và trẻ em dưới 5 tuổi có tiếp xúc với những người mắc bệnh lao thể hoạt động.

- WHO khuyến nghị các lựa chọn mới ngắn hơn để điều trị dự phòng, ngoài cách sử dụng isoniazid hàng ngày trong 6 tháng. Các lựa chọn ngắn hơn được khuyến nghị là sử dụng rifapentine kết hợp isoniazid hàng ngày trong 1 tháng cho tới sử dụng rifapentine kết hợp isoniazid hàng tuần trong 3 tháng, rifampicin kết hợp với isoniazid hàng ngày trong 3 tháng, hoặc dùng rifampicin hàng ngày trong 4 tháng.

Khi mọi người trên toàn cầu cùng nhau kỷ niệm Ngày Thế giới phòng chống Lao, WHO đang kêu gọi các chính phủ, cộng đồng bị ảnh hưởng, các tổ chức xã hội dân sự, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, các nhà tài trợ, các đối tác và ngành công nghiệp để thống nhất các nguồn lực và tăng cường ứng phó với bệnh lao, để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau. 

Điều trị dự phòng bệnh lao là một can thiệp hợp lý có thể bảo vệ các gia đình thoát khỏi cảnh nghèo đói, giữ gìn sức khỏe và kinh tế của cả cộng đồng. WHO dự đoán rằng khi các loại thuốc mới và an toàn hơn xuất hiện trên thị trường, với giá thành giảm, nó sẽ trở thành một biện pháp chi phí hiệu quả để cứu sống hàng triệu người.