Viện Chiến lược và Chính sách Y tế

Kỳ thi Quốc gia cấp phép hành nghề Y là kỳ thi lớn với quy mô quốc gia được nhiều quốc gia trên thế giới thực hiện như một phương thức bắt buộc nhằm quy chuẩn năng lực hành nghề thiết yếu cần có của từng chức danh chuyên môn, đảm bảo chất lượng của dịch vụ y tế. Mục đích của Kỳ thi Quốc gia cấp giấy phép hành nghề với tất cả các nước trước hết đều vì lợi ích của cộng đồng (giúp cho người dân được tiếp cận với dịch vụ y tế có chất lượng), tiếp đến là lợi ích của cơ sở y tế cùng nhân viên y tế (điều kiện để cung cấp dịch vụ y tế có chất lượng) và vì lợi ích đảm bảo chất lượng của các cơ sở đào tạo Y khoa (thông qua việc không ngừng hoàn thiện chương trình giảng dạy, đào tạo).

Tại một số quốc gia trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Úc, Thái Lan, kỳ thi quốc gia cấp phép hành nghề là quy định bắt buộc với những người hành nghề Y và đã được quy định trong một hoặc một số bộ luật các nước này. Đơn vị chịu trách nhiệm tổ chức kỳ thi quốc gia và công nhận kết quả kỳ thi quốc gia tùy thuộc quy định từng nước, có thể là độc lập với cơ quan quản lý nhà nước (Mỹ, Canada, Anh, Thái Lan,….) hoặc là cơ quan quản lý nhà nước (Nhật Bản, Trung Quốc). Mô hình cơ quan độc lập với vai trò của các Hội nghề nghiệp, Hội Y khoa, Hội đồng Y khoa quốc gia chịu trách nhiệm tổ chức thi và công nhận kết quả thi cấp giấy phép hành nghề được nhiều nước lựa chọn áp dụng nhằm đảm bảo tính khách quan và chất lượng của kỳ thi quốc gia. Tại Việt Nam, hiện nay việc cấp giấy phép hành nghề cho những người hành nghề Y theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2010 còn khá đơn giản. Việc cấp Chứng chỉ hành nghề của nước ta hoàn toàn chỉ dựa trên xét duyệt hồ sơ, các văn bằng chứng chỉ chứ không dựa trên việc đánh giá năng lực thông qua kỳ thi quốc gia để cấp phép như nhiều quốc gia khác trên thế giới đang thực hiện. Trong 10 nước thuộc cộng đồng ASEAN thì Việt Nam là một trong những nước điều kiện cấp phép hành nghề Y đơn giản nhất (cùng với Myanmar và Brunei). Các quy định về người xin cấp chứng chỉ hành nghề tại Việt Nam hiện nay chưa bao quát hết các chức danh chuyên môn tham gia trong quy trình khám chữa bệnh. Bên cạnh đó, thời hạn chứng chỉ hành nghề (CCHN) của Việt Nam cũng là không thời hạn trong khi các nước khác giấy phép hành nghề thường có thời hạn 5 năm, có nước 3 năm (Singapore)…

Từ tổng quan kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới, Việt Nam hướng tới mô hình một cơ quan độc lập với cơ quan quản lý nhà nước cùng (với tên gọi là Hội đồng Y khoa quốc gia) chịu trách nhiệm tổ chức thi và công nhận kết quả thi cấp giấy phép hành nghề bởi đây là mô hình đã được nhiều nước lựa chọn áp dụng nhằm đảm bảo tính khách quan và chất lượng của kỳ thi cấp giấy phép hành nghề, nâng cao chất lượng nhân lực y tế. Để từng bước triển khai thực hiện kỳ thi quốc gia cấp CCHN, cần thiết phải xây dựng Đề án thành lập Hội đồng y khoa quốc gia, trên cơ sở phân tích thấu đáo về những lợi thế và những thách thức, bất cập cùng với việc vận dụng linh hoạt kinh nghiệm thế giới nhằm lựa chọn những giải pháp phù hợp, khả thi với điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Nhằm cung cấp bằng chứng cho hoạt động xây dựng Đề án thành lập Hội đồng Y khoa quốc gia; thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Y tế, Viện Chiến lược và Chính sách Y tế tiến hành nghiên cứu “Đánh giá nhanh tác động của Đề án thành lập Hội đồng Y khoa quốc gia”.

Từ ngày 18/9/2018, ThS Vũ Thị Minh Hạnh - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế cùng các nghiên cứu viên của Khoa Xã hội học y tế, Khoa Dân số và Phát triển đã triển khai “Đánh giá nhanh tác động của Đề án thành lập Hội đồng Y khoa quốc gia” tại Hải Phòng. Tham dự Đoàn công tác còn có Nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế Lê Quang Cường.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế Lê Quang Cường và Đoàn công tác làm việc tại BV Việt Tiệp, Hải Phòng.

Để tìm hiểu sự đồng thuận cũng như ý kiến của các cán bộ quản lý, các cán bộ chuyên môn, chuyên gia trong và ngoài ngành cùng người bệnh đối với việc thành lập Hội đồng Y khoa quốc gia tại Hải Phòng, Đoàn đã làm việc với lãnh đạo và đại diện các phòng chức năng của Sở Y tế, Trung tâm Y tế dự phòng TP, Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản TP. Tại Trường Đại học Y Dược Hải Phòng, Đoàn đã tiến hành thảo luận nhóm với đại diện Lãnh đạo và các phòng/khoa/bộ môn của Trường, đại diện nhóm sinh viên chuyên ngành Y năm thứ 3, 4 của Trường. Tại BV ĐK Việt Tiệp Hải Phòng, BVĐK Quốc tế Hải Phòng, Phòng khám Đa khoa Quốc tế Gold Star, Đoàn đã tiến hành thảo luận nhóm với đại diện Lãnh đạo và các phòng/khoa/bộ môn của các đơn vị này. Ngoài ra, Đoàn cũng có buổi làm việc với Lãnh đạo và nhân viên y tế của Trung tâm Y tế huyện Thủy Nguyên, Trạm Y tế xã Phục Lễ (Thủy Nguyên)…

Các thông tin thu được trong các buổi thảo luận nhóm và phỏng vấn bằng phiếu tự điền tại các đơn vị trên sẽ được tổng hợp để cung cấp bằng chứng cho cho hoạt động xây dựng Đề án thành lập Hội đồng Y khoa quốc gia của Bộ Y tế.