Theo ước tính mới của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), hơn 140.000 người đã tử vong do bệnh sởi năm 2018 trên toàn thế giới. Những ca tử vong này xảy ra khi số lượng ca mắc sởi gia tăng trên toàn cầu, trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát tàn khốc ở tất cả các khu vực.

Hầu hết các trường hợp tử vong xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ cao nhất bị nhiễm sởi, với các biến chứng tiềm ẩn bao gồm viêm phổi và viêm não (phù não), cũng như khuyết tật suốt đời do tổn thương não vĩnh viễn, mù hoặc mất thính giác.

Những bằng chứng được công bố gần đây cho thấy rằng việc nhiễm vi rút sởi có thể gây ra những tác động sức khỏe lâu dài, gây tổn hại cho bộ nhớ hệ thống miễn dịch trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi bị nhiễm bệnh. Chứng mất trí nhớ miễn dịch này khiến những người sống sót dễ bị tổn thương trước các bệnh nguy hiểm khác, như cúm hoặc tiêu chảy nghiêm trọng, bằng cách làm tổn hại đến khả năng phòng vệ miễn dịch của cơ thể.

Bệnh sởi có thể dự phòng được thông qua tiêm chủng. Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm chủng trên toàn cầu đã bị đình trệ trong gần một thập kỷ. WHO và UNICEF ước tính rằng 86% trẻ em trên toàn cầu đã được tiêm chủng liều vắc xin sởi đầu tiên thông qua các dịch vụ tiêm chủng thông thường tại quốc gia của họ vào năm 2018 và ít hơn 70% nhận được liều khuyến cáo thứ hai.

Trên toàn thế giới, bao phủ với vắc xin sởi hiện không đủ để ngăn chặn dịch. WHO khuyến cáo rằng tỷ lệ tiêm chủng 95% với hai liều vắc-xin sởi là cần thiết ở mỗi quốc gia và tất cả các cộng đồng để bảo vệ người dân khỏi căn bệnh này.

Các quốc gia nghèo nhất bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong bối cảnh bệnh sởi vẫn là một thách thức toàn cầu 

Dựa trên ước tính tổng số ca mắc và tử vong trên toàn cầu và theo khu vực, báo cáo cho thấy những tác động tồi tệ nhất của bệnh sởi xảy ra ở Châu Phi cận Sahara, nơi nhiều trẻ em liên tục bị bỏ lỡ tiêm chủng.

Năm 2018, các quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất là những quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất bao gồm Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), Liberia, Madagascar, Somalia và Ukraine. Năm quốc gia này chiếm gần một nửa số ca mắc sởi trên toàn thế giới.

Trong khi những tác động lớn nhất xảy ra ở các nước nghèo nhất, một số nước giàu hơn cũng đang chiến đấu với dịch sởi, với sự phân nhánh đáng kể cho sức khỏe của người dân. Năm nay, Hoa Kỳ đã báo cáo số ca mắc cao nhất trong 25 năm, trong khi bốn quốc gia ở Châu Âu bao gồm Albania, Czechia, Hy Lạp và Vương quốc Anh - đã mất tình trạng loại bỏ bệnh sởi vào năm 2018 sau khi để dịch bệnh bùng phát. Điều này xảy ra nếu bệnh sởi tái xâm nhập vào một quốc gia sau khi được tuyên bố loại bỏ và nếu việc lây truyền được duy trì liên tục ở quốc gia này trong hơn một năm.

Đầu tư và các cam kết cần thiết để đảm bảo đáp ứng với bệnh sởi hiệu quả

Sáng kiến Sởi & Rubella (M&RI) với sự tham gia của Hội Chữ thập đỏ Hoa Kỳ, CDC, UNICEF, UNICEF, WHO cũng như GAVI, Liên minh vắc xin, đang giúp các quốc gia đối phó với dịch sởi, như thông qua các chiến dịch tiêm chủng khẩn cấp.

Ngoài việc nhanh chóng tiêm chủng dự phòng bệnh sởi, đáp ứng với dịch bệnh còn bao gồm các nỗ lực giảm nguy cơ tử vong thông qua điều trị kịp thời, đặc biệt đối với các biến chứng liên quan như viêm phổi. Do đó, với các đối tác, WHO đang hỗ trợ để giúp các quốc gia quản lý các trường hợp, bao gồm đào tạo nhân viên y tế trong việc chăm sóc hiệu quả cho trẻ em chịu ảnh hưởng của căn bệnh này.

Ngoài phản ứng dịch bệnh, nhu cầu cấp thiết đối với các quốc gia và cộng đồng y tế toàn cầu là tiếp tục đầu tư vào các chương trình tiêm chủng và giám sát dịch bệnh quốc gia chất lượng cao, giúp đảm bảo dịch sởi được phát hiện nhanh chóng và chấm dứt trước khi có tử vong.

Thế giới đang chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng các trường hợp mắc bệnh và tử vong do một căn bệnh có thể phòng ngừa dễ dàng bằng vắc xin. Trong khi sự do dự và tự mãn là những thách thức phải vượt qua, thì dịch sởi lớn nhất đã tấn công các quốc gia có hệ thống y tế và tiêm chủng thường quy yếu kém. Trong 18 năm qua, chỉ riêng việc tiêm phòng sởi đã được cứu sống hơn 23 triệu người.

Báo cáo “Tiến trình loại bỏ bệnh sởi từ khu vực tới thế giới giai đoạn 2000 – 2017” là một ấn phẩm chung của WHO và CDC. Những ước tính này là kết quả của mô hình thống kê được thực hiện bởi WHO. Mỗi năm, mô hình được điều chỉnh cho toàn bộ chuỗi thời gian - từ năm 2000 đến năm hiện tại. Mô hình năm nay cho thấy có 9.769.400 ca mắc sởi ước tính và 142.300 ca tử vong liên quan trên toàn cầu trong năm 2018, giảm từ 28.219.100 ca mắc và 535.600 ca tử vong vào năm 2000. Năm 2017, có 7.585.900 ca mắc bệnh ước tính và 124.000 ca tử vong ước tính.

Theo khu vực vào năm 2018, WHO ước tính rằng ở khu vực Châu Phi, có tổng số 1.759.000 ca mắc và 52.600 ca tử vong; khu vực Châu Mỹ là 83.500 ca mắc; khu vực Đông Địa Trung Hải là 2.852.700 ca mắc và 49.000 ca tử vong; khu vực châu Âu là 861.800 ca mắc và 200 ca tử vong; Đông Nam Á có 3.804.800 ca mắc và 39.100 ca tử vong; Tây Thái Bình Dương có 408.400 ca mắc và 1.300 ca tử vong.

Mặc dù các ước tính cung cấp một dấu hiệu hữu ích về tác động của bệnh sởi và xu hướng dài hạn, các trường hợp được báo cáo sẽ cung cấp những hiểu biết và so sánh theo thời gian thực. Có tổng cộng 353.236 trường hợp mắc được báo cáo cho WHO vào năm 2018. Năm 2019, tính đến giữa tháng 11, đã có hơn 413.000 trường hợp được báo cáo trên toàn cầu, với 250.000 trường hợp mắc được báo cáo thông qua hệ thống quốc gia, đánh dấu sự gia tăng gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2018.